BASIC-PH

Stres ve Anksiyeteyle Baş Etme Kanalları

Stresle baş etmek konusunda herkesin izleyeceği yol bambaşka olabilir. Her şeyden önce, stres faktörlerinin de herkes için farklı etki yarattığını aklımızda tutarak kendimiz dışında başka kimsenin nelerden, ne kadar etkileneceği konusunda karar veren kişi olamayacağımızı bilmemiz gerekiyor.

Çokça kez, ‘buna mı üzülüyorsun?’ ‘hallediliiir… dert etme!’ cümleleri karşıdakine karşıdakinin onu anlamaktan ne kadar uzak olduğunu hissettirmekten başka bir şeye yaramıyor olabilir mi? Yoksa böyle geçiştiren beylik laflar edilince gerçekten karşıdaki de rahatlayıp ‘Ben de bunu mu kafama takmışım yahu!’ diyor mu?

Neyse, yazı deneme yazısına dönmeden zihnimin kontrolünü elime alıp, bir önceki yazıda kısaca tanıttığım Mooli Lahad’ın BASIC-PH Modeliyle ilgili yazmaya başlayayım.

Öncelikle bir kağıt kalem alıp şunları yazmanızı ve daha interaktif bir okuma deneyimi için bana eşlik etmenizi isteyeceğim:
“Hayatta bazı sıkıntıların çözümü bulunabilirken bazı sıkıntılarınsa çözümü olmayabilir. Böyle zamanlarda, düşünür ve kendimi biraz olsun rahatlatmak için şunları yaparım:

1-
2-
3-
Mümkünse düşünmediklerinizi de düşündürtsün diye en az 6 tane madde yazın.

Yukarıdaki egzersizi tamamladıktan sonra hangi kanalları daha çok kullandığınızı öğrenmek için modeli anlatmaya başlayabilirim. BASIC-PH Modelinin ismi 6 tane baş etme kanalının baş harflerinden oluşuyor. Bunlar:

B (Belief)- İnanç Kanalı: Herhangi bir şekilde bizi daha umutlu hissettiren bir duruma inanmamız ve içsel inancımızın hayata daha sıkı bağlanmamızı sağlamasıyla ilgili olan kanal. İçsel değerleri kuvvetli olan kişilerin kullandığı bir kanaldır. Bu kişilerin daha çok içsel motivasyonlar hareket ettiği çıkarım yapılabilir.

Örneğin:

Ekonomik durumum kötü de olsa bir gün milyarder olacağıma inanıyorum veya milli piyango çıkacağına inanıyorum.
ya da
Dualarımın hayırlısıyla kabul olacağını biliyorum.

A (Affect) Duygu Kanalı: Duyguları ifade ederek, duyguları kabullenerek ve başka duyguları ön plana çıkararak gerginlik yaratan ve strese sebep olan hislerden uzaklaşmakla bu kanalı kullanmış oluruz. Duyguları ifade etmek derken, burada duygularla ilgili konuşmanın yanı sıra ağlamak, müzik dinlemek, resim yapmak, şiir yazmak da kastediliyor.

S (Social) Sosyalleşme Kanalı: İnsanın insana kendini anlatması ve anlaşıldığını, kabul edildiğini görme ihtiyacıyla ilgilidir. Bir şeylerden canımız sıkıldığında, bunu güvendiğimiz birisiyle paylaşmak, hatta bazen insan içine karışmak, imecelere katılmak, gönüllü olarak yardım kuruluşlarında yer almak bu kanalı kullananların yaptıklarına örnek olabilir.

I (Imagination) Hayal Etme Kanalı: Çocukların en sık kullandığı, yetişkinlerinse ne kadar işe yarar bir kanal olduğunu sıklıkla unuttuğu bir kanal. Adından da anlaşılacağı gibi rahatlatan, huzur veren bir şeyler hayal etmekle ilgili olan kanal. Bir görsele bakmadan resim yaparken, bir öykü hatta günlüğümüze gün içinde neler olduğunu hayal edip yazarken ve ayakkabının bize yakışacağını hayal ederken kullanıldığı söylenebilir.

C (Cognition) Biliş, Düşünce Kanalı: Bu kanal bilgi edindikçe bilinmezliğin azalması ve olaya özgü gerginliğin ve korkunun daha az hissedilir hale gelmesiyle ilgili bir kanal. Örneğin depremden korkan kişinin depremde yapılabilecek hayat kurtarıcı hamleleri öğrenmesi, afet çantasının içine neler koyacağını araştırması bu kanalla ilgilidir. Elbette ki her olay hangi açıdan bakıldığına göre farklı kanalla veya birden çok kanalla ilişkilendirilebilir.

PH (Physical) Fiziksel Kanal: Bedensel aktivite ile rahatlamanın olduğu tüm etkinlikler bu kanalla ilgilidir. Spor yapmak, yastık yumruklamak, stresli zamanlarda bir şeyler atıştırmak ve gevşeme egzersizleri bu kanal üzerinden stres azaltmayı hefdefleyen davranışlardır.

Hangi kanalları kullanıyor olduğunuzdan çok kaç tane kullanıyor olduğunuzun da önemi olduğunu düşünüyorum. Kullanmadığınız kanaldan ne gibi etkinlikler ekleyebilirsiniz hayatınıza?